Κώστας Αλεξανδρίδης
Κατάγομαι από τη Ζάβερα της ορεινής Τραπεζούντας και γεννήθηκα στον Άγιο Δημήτριο Κοζάνης. Μεγάλωσα, όμως, στην Πτολεμαΐδα μια πόλη όπου συνυπήρχαν Μικρασιάτες, Πόντιοι, Βλάχοι, Θρακιώτες και Μακεδόνες.
Σπούδασα στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου στην Αθήνα, αλλά τελικά θυσίασα μια καριέρα στο θέατρο για να αφοσιωθώ στο λαϊκό πολιτισμό, στη συλλογή αντικειμένων λαϊκής τέχνης, στη διάσωση ψηφίδων του παρελθόντος…
Μισό αιώνα και η συλλεκτική διαδρομή συνεχίζεται…. εδώ στην Έκθεση…!
Η συγκρότηση της συλλογής.
Επιτόπια έρευνα και παζάρι.
Πηγαίνοντας από τόπο σε τόπο, ανακάλυψα μέσα από τους τοπικούς πολιτισμούς έναν κόσμο που δεν γνώριζα. Ρωτούσα, μάθαινα, αγόραζα. Ήταν μια εποχή, που ακόμη μπορούσες να βρεις ολόκληρα σύνολα. Ήταν μια εποχή, που ακόμη ζούσαν οι παλιοί και ήξεραν να σου πουν πράγματα. Έτσι έμαθα. Έτσι έφτιαξα και τη συλλογή μου.
Αγόραζα από τους ντόπιους. Στη συνέχεια, γνωρίστηκα και με παλαιοπώλες. Η αγορά στηριζόταν στο παζάρι. Δεν έχει κανένα ενδιαφέρον να αποκτήσεις κάτι χωρίς αυτό. Οι κανόνες είναι σκληροί. Ένα παιχνίδι που φέρνει τους δύο «αντιμαχόμενους» στα όριά τους. Αν καταλάβεις τα όρια του «αντιπάλου», τότε θα καταφέρεις να καταλήξεις εκεί που και οι δύο θα είναι ευχαριστημένοι. Είναι διαδικασία, είναι και τέχνη.
Τόποι, άνθρωποι και οι φορεσιές τους
Για οποιονδήποτε λόγο κι αν ταξίδευα στην Ελλάδα, όπου κι αν βρισκόμουν, πάντα αναζητούσα να έρθω σε επαφή με τους ανθρώπους και τις φορεσιές τους. Δεν με ενδιέφεραν τα στολίδια, αλλά το πώς ντύνονταν στην καθημερινή ζωή τους. Τα αντικείμενα και οι ιστορίες τους...
Είχα την τύχη και την ευκαιρία, όταν βρέθηκα στη Φλώρινα για παράδειγμα, να πάω στο χωριό Ψαράδες. Και εκεί, μιλώντας με τους κατοίκους για τη φορεσιά τους, τους ζήτησα να μου τη δείξουν. Μέσα σε λίγα λεπτά βρέθηκαν περίπου 11 φορεσιές. Αν και έμοιαζαν μεταξύ τους, η κάθε μία είχε τη δική της ταυτότητα. Και τότε κατάλαβα ότι έπρεπε να ψάχνω για τις φορεσιές του κάθε τόπου. Τις αγόρασα όλες για τη συλλογή μου.
Πολιτιστικοί σύλλογοι και φορεσιές.
Ο λαμπερός κόσμος της καθημερινότητας
Στη δεκαετία του ’60 - ’70 ο κόσμος δεν είχε σε μεγάλη εκτίμηση τις φορεσιές. Παλιοκαιρίσια πράματα που θέλαν να πετάξουν. Συναισθηματική αξία ίσως να είχε κάποια γιορτινή, και κυρίως κάποια νυφική με κοσμήματα. Στις καθημερινές όμως, και στις πιο απλές, δεν έδιναν καμία σημασία.
Τις δεκαετίες του ’80, του ’90 και λίγο αργότερα, οι πολιτιστικοί σύλλογοι ενδιαφέρονταν να έχουν στις ιματιοθήκες τους λαμπερές φορεσιές γεμάτες με κοσμήματα, για να χορεύουν. Δώδεκα νύφες σ’ έναν κύκλο! Η προσέγγισή τους ήταν περισσότερο φολκλοριστική.
Τα τελευταία χρόνια τα πράγματα άλλαξαν. Οι σύλλογοι σε μεγάλο βαθμό, ενδιαφέρονται για τις πολλαπλές όψεις της ενδυματολογικής καθημερινότητας του παραδοσιακού κόσμου. Διαβάζουν, ψάχνουν και προσπαθούν να παρουσιάσουν την πραγματική εικόνα των τοπικών φορεσιών μας.
Μουσειογραφικός σχεδιασμός έκθεσης:
Νάντια Μαχά και Στέλιος Πλάκας
Μουσειολογική επιμέλεια έκθεσης:
Στέλιος Πλάκας
Φωτογραφία:
Τη φωτογραφική καταγραφή των ενδυμασιών επιμελήθηκε ο διεθνούς φήμης φωτογράφος πορτραίτων Λάμπρος Καζάν, εξασφαλίζοντας υψηλής ποιότητας απεικονίσεις που αναδεικνύουν την αισθητική, την υφή και την πολιτιστική αξία των παραδοσιακών ενδυμάτων. Ευχαριστούμε θερμά όλες τους εθελοντές και τις εθελόντριες (μέλη του σωματείου) που χρησιμοποιήθηκαν ως μοντέλα για την φωτογράφιση, καθώς και όλους όσους βοήθησαν για να στεφτεί με επιτυχία αυτό το δύσκολο εγχείρημα.